روستای نظرآقا-نظرآقا سلام

حق آموزش رایگان و همگانی برای شهروندان با نگاهی بر قانون اساسی ایران

مقدمه
حق آموزش رایگان و همگانی از جمله حقوق شهروندان است که در زمرۀ حقوق بنیادین بشر می باشد و اعلامیۀ جهانی حقوق بشر بر این حق تأکید دارد. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هم از آموزه ها و تعالیم دین مبین اسلام، و همسویی با توافقات بین المللی بخصوص پیمان بین المللی حقوق فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی که دولت ایران از طریق مرجع قانون گذاری اجازۀ الحاق به پیمان مذکور را یافته است. حق آموزش رایگان و همگانی را برای شهروندان به رسمیت می شناسد. لیکن صرف درج این حق در قانون اساسی کافی و وافی به مقصود نیست، زیرا آنچه اهمیت دارد در دسترس قرارگرفتن آموزش برای همگان و وجود ضمانت های اجرایی لازم است. یکی از اهداف قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، حق آموزش رایگان، همگانی و رهایی افراد جامعه از جهل و ظلمت است.
همگانی بودن آموزش و پرورش
اصل نوزدهم قانون اساسی ایران می گوید : «مردم ایران از هر قوم و قبیله ای که باشند از حقوق مساوی برخوردارند و رنگ و نژاد و زبان و مانند اینها سبب امتیاز نخواهد بود» و همچنین اصل بیستم قانون اساسی مقرر می دارد :
«همه افراد ملت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برخوردارند.»
آشکار است که قانون اساسی ایران، با ایجاد تبعیض ناروا مقابله نموده و راه توجیه آن را مسدود نموده است.
ایجاد و یا حفظ نظام با موسسات آموزش جداگانه با تمایلات والدین و سرپرستان قانونی دانش آموزان باید مطابقت داشته باشد و ورود به چنین مؤسساتی اختیاری بوده، و تعلیمات قابل ارائه در آن با آموزش مصوب دولت در سایر مؤسسات آموزشی کشور باشد. ایجاد یا حفظ موسسات آموزشی غیردولتی، نباید به منظور محروم ساختن گروهی خاص از آموزش و پرورش باشد.
چرا دولت از قانون اساسی فاصله گرفته است؟
باتوجه به توضیحات فوق و رایگان بودن آموزش، متأسفانه دولت از پرداخت هزینه آموزش بطور کامل کوتاهی می کند و با ایجاد عنوان هایی در سَردَر مدارس سعی می کند هزینه آموزش را به دوش مردم بیندازد و سعی می کند با تصویب مصوباتی از قبیل پرداخت شهریه در مناطق شهری و روستایی مردم را مجبور به پرداخت شهریه کند. با ایجاد مدارس هیأت امنایی، راهی برای پرداخت شهریه را قانونی جلوه دهد. از آنجا که هدف اصلی از مدارس هیأت امنایی بالابردن کیفیت آموزش است، اما این امر مهم تحتِ هیچ شرایطی محقق         نمی شود.
آیا آموزش و پرورش جای درآمد زایی است؟
با توجه به اصل رایگان بودن آموزش در ایران اسلامی، بخاطر عدم پرداخت شهریه به مدارس توسط دولت راهی بازشده است تا مدیران ما با گرفتن شهریه های گزاف از بعضی اولیاء به فکر درآمدزایی باشند، که این مسئله خلاف قانون اساسی است. درحال حاضر در بسیاری از شهرهای ایران بعنوان یک فرهنگ، تحت عنوان «خیّر» یاد می کنند که این عمل بیشتر شبیه به باج گیری در مدارس است. متأسفانه وقتی این مسئله قبیح و ناشایست مورد سؤال قرار می گیرد اکثر مسئولین ما این امر خلاف قانون را در جامعه به عنوان یک فرهنگ مثبت قلمداد می¬کنند. لذا از مسئولین محترم خواهشمند است، به فکر مردم خوب و اصیل ایران اسلامی بشتابند چرا که در مناطق محروم بسیاری از خانواده ها به طور وحشتناکی در فقر می سوزند. و در آینده خطر بی سوادی جامعه را تهدید می کند.
مدارس هیأت امنایی «شهریه» ندارند
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکت های مردمی و به نقل از ایسنا، محمدباقر آدوسی با اشاره به اینکه مهمترین نکته درباره مدارس هیأت امنایی اینست که باید مدیریت مدارس را به مردم بسپاریم. مدیر امور شوراهای آموزش و پرورش با اشاره به اینکه شهریه ای در مدارس هیأت امنایی دریافت نمی شود گفت: هر مدرسه با توجه به آیتم هایی چون منطقه جغرافیایی و خدماتی که ارائه می کند هزینه ای بابت خدمات فوق دریافت می کنند. وقتی اسم مدارس هیأت امنایی را می شنویم. شهریه به ذهنمان می آید درحالی که مبلغی که می پردازند به جهت آن خدمات اضافه فوق برنامه است(تاریخ خبر 22/3/1396). حال با توجه به مستندات فوق الذکر در اکثر مدارس شهرستان دشتستان  که به صورت هیأت امنایی اداره می شوند فقط پول می گیرند و خدمات آموزشی ارائه نمی شود در مدارس ما از واژه «هیأت امنایی» فقط پول گرفتن از اولیاء را عملی می کنند.  
 امسال آموزش و پرورش دشتستان مصوب کرده است که همه اولیاء مدارس عادی روستایی و شهری موظف به پرداخت شهریه به مبلغ 000/150 هزارتومان می باشند. که این موضوع خلاف قانون اساسی جمهوری اسلامی است و نتیجه اش بی سوادی فرزندان این مرز و بوم است.
 گسترش تفکر درآمدزایی در مدارس توسط مدیر آموزش و پرورش دشتستان (آقای لواسانی) با توجه به اینکه آموزش رایگان است و دولت خلاف قانون اساسی عمل می کند و از پرداخت سرانه دانش آموزی به مدارس خودداری می کند، عملاً مدیران ادارات جرأت را پیدا کردند که به مدیرانشان در مدارس توصیه کنند به فکر درآمدزایی باشید. با گرفتن پول گزاف از اولیاء تحت عناوین مختلف (خیّر و ...)
وظیفه مسئولین در مقابل قانون شکنی دولت چیست؟
یک امر بدیهی است که اجرای قانون باید توسط دولت انجام شود، اما مجموعۀ دولت در انجام این امر مهم درآموزش کوتاهی می کنند. وظیفۀ مسئولین اینست که مشکلات اقتصادی و اجتماعی مردم را به مسئولین رده بالاتر منتقل کنند درحالیکه مسئولین هم در این راه با دولت همراهی می کنند، و اکثراً بعنوان «بله قربان گو» عمل می کنند.
نتیجه گیری :
باتوجه به مسائل و مشکلات مطرح شده و رایگان بودن آموزش در مدارس ایران باید مسئولین نگاهشان را به آموزش در سطح کلان و گسترده تغییر دهند و در این میان مسئولین هم از مشکلات اجتماعی و اقتصادی مردم غافل نشوند و این مشکلات را منتقل کنند تا درآینده نزدیک، سایۀ بی سوادی و ... در جامعه رخت بر بندد. اگر می خواهیم یک جامعه شاد، سالم و پویا داشته باشیم، دولت باید نگاهش را از نهاد مقدس آموزش و پرورش از نگاه صرفاً مصرف گرایانه، به یک نهاد سرمایه گذاری کننده تغییر دهد،
هرچه دولت از قانون اساسی فاصله بگیرد و حق مردم ضایع شود باعث می شود شکافی عمیق میان مردم، مسئولین و دولت ایجاد شود و این همان چیزی است که بیگانگان به انتظارش نشسته اند.

دکتر الله کرم عاملی